काय, झाली का तयारी गणेशोत्सवाची ?? नाही ?? मग वाट कसली बघताय ?? काय ??? गुरुजी मिळाले नाहीत म्हणून तुम्ही एवढे पेचात दिसत आहे का. बरं… गुरुजी येऊ शकत नाही. म्हणून बाप्पाला बसवायचं कि नाही यासाठी एवढा विचार ??? तो तर आपला सण आहे. हा… म्हणून आपल्या सर्वांसाठी श्री गणेश स्थापना आणि पूजाविधी शास्त्रोक्त मंत्रांसहित येथे दिलेली आहे. जेणेकरून तुम्ही तुमच्या इच्छेनुसार गणेशपूजन करू शकाल.
गणेश मूर्ती
तुम्ही जर बाहेर जाऊन मातीची गणेश मूर्ती आणू शकत असाल तर उत्तम नाहीतर तुम्ही घरातली गणेशमूर्ती किंवा गणेशाच्या चित्राचे षोडशोपचार पूजन करू शकता. हे पूजन करतांना ‘प्राणप्रतिष्ठा’ हा विधी करू नये. अशी माहिती – श्री. दामोदर वझे (संचालक, सनातन पुरोहित पाठशाळा, सनातन आश्रम, रामनाथी गोवा.) यांनी दिली आहे.
१९ सप्टेंबर २०२३ चे पंचांग
- तिथी – चतुर्थी
- अयन – दक्षिणायन
- ऋतू – शरदऋतू
- मास पक्ष – भाद्रपद शुक्लपक्ष
- संवत्सर – शोभन नाम संवत्सर
- नक्षत्र – स्वाती
- योग – वैधृती
- चंद्रराशी – तूळ
- वार- मंगळवार
- करण- विष्टी (१३|४२ पर्यंत )/बव(२६|०३ पर्यंत )
- रविराशी – कन्या
- गुरुराशी – मेष
पूजेचे साहित्य
हळद, कुंकू, रांगोळी, फळ, फुले( जास्वंद, गुलाब, शेवंती, पारिजातक,चाफा, केवडा, मंदार इ.), दुर्वा, तुळशी, बेल, विड्याचे १५ पाने, गूळ, खोबरं, पंचामृत, शेंदूर, गंध, जानवे, उदबत्ती, कापूर, नारळ, खारीक, बदाम, कापसाचे वस्त्र, हार, प्रसाद (शक्यतो पेढा), दक्षिणा (पूजा सांगायला गुरुजी असल्यास देणे.), २१ प्रकारची पत्री ( मोगरा, मका, बेलाचे पान, पांढऱ्या दुर्वा, बोरीचे पान, धोतऱ्याचे पान, तुळस, शमी, आघाडा, डोरली, कण्हेर, रुई, अर्जुनसादडा, विष्णूक्रान्ता, डाळिंब, देवदार, पांढरा मरवा, पिंपळ, जय, केवडा, अगस्तिपत्र).
देवपूजेला बसण्याआधी
हातपुसायला एक कापड जवळ ठेवावे. यजमानांनी स्वतःला कुंकू लावावे. घरातली मोठ्यांना नमस्कार करून पूजेसाठी लाकडी पाटावर बसावे. घरातल्या लक्ष्मीने गणपती स्थापनेच्या जागेवर रांगोळी काढावी आणि त्यावर पाट किंवा चौरंग मांडावे.
गणेशपूजा प्रारंभ
प्रथम आपल्या इष्टदेवताना हळदकुंकू वाहून देवापुढे पानसुपारी ठेऊन देवाला नमस्कार करावे. गुरुजी असल्यास गुरुजींना नमस्कार करावा आणि पूजेला आरंभ करावा.
आचमन
आचमन करण्यासाठी उजव्या हाताने ओंजळीसारखी आचमनाची मुद्रा करावी. श्री विष्णूच्या (पहिले तीन) नाव उच्चारताना डाव्या हातात पळी धरावी, त्या पळीने पेल्यातील पाणी उजव्या हातावर तीनदा घेऊन आचमन करावे / पाणी प्यावे. प्रत्येक वेळी क्रमशः खालील नावांचा उच्चार करावा.
१. श्री केशवाय नमः ।
२. श्री नारायणाय नमः ।
३. श्री माधवाय नमः ।
चौथे नाव उच्चारतांना पळीतलं पाणी उजव्या हातावर घेऊन ताम्हणात सोडावे.
४. श्री गोविन्दाय नमः ।
हातपुसून नमस्काराच्या मुद्रेत बसावे आणि पुढील नामे म्हणावी.
५. श्री विष्णवे नमः ।
६. श्री मधुसूदनाय नमः ।
७. श्री त्रिविक्रमाय नमः ।
८. श्री वामनाय नमः ।
९. श्री श्रीधराय नमः ।
१०. श्री हृषीकेशाय नमः ।
११. श्री पद्मनाभाय नमः ।
१२. श्री दामोदराय नमः ।
१३. श्री सङ्कर्षणाय नमः ।
१४. श्री वासुदेवाय नमः ।
१५. श्री प्रद्मुम्नाय नमः ।
१६. श्री अनिरुद्धाय नमः ।
१७. श्री पुरुषोत्तमाय नमः ।
१८. श्री अधोक्षजाय नमः ।
१९. श्री नारसिंहाय नमः ।
२०. श्री अच्युताय नमः ।
२१. श्री जनार्दनाय नमः ।
२२. श्री उपेन्द्राय नमः ।
२३. श्री हरये नमः ।
२४. श्री श्रीकृष्णाय नमः ।।
प्राणायाम करावे –
ॐ प्रणवस्य परब्रह्म ऋषिः । परमात्मा देवता ।
देवी गायत्री छन्दः । प्राणायामे विनियोगः ॥
ॐ भूः । ॐ भुवः । ॐ स्वः । ॐ महः । ॐ जनः । ॐ तपः ।
ॐ सत्यं । ॐ तत्सवितुर्वरेण्यं । भर्गो देवस्य धीमहि धीयो यो नः
प्रचोदयात् । ॐ आपोज्योतीरसोऽमृतं ब्रह्म भुर्भुवःस्वरोम् ॥
देवतास्मरण –
श्रीमन्महागणाधिपतये नम: । इष्टदेवताभ्यो नम: । कुलदेवताभ्यो नम: । ग्रामदेवताभ्यो नम: । स्थानदेवताभ्यो नम: । वास्तुदेवताभ्यो नम: । आदित्यादिनवग्रहदेवताभ्यो नम: । सर्वेभ्यो देवेभ्यो नमो नम: । सर्वेभ्यो ब्राह्मणेभ्यो नमो नम: । निर्विघ्नमस्तु ।।
सुमुखश्चैकदन्तश्च कपिलो गजकर्णकः ।
लम्बोदरश्च विकटो विघ्ननाशो गणाधिपः ।।
धूम्रकेतुर्गणाध्यक्षो भालचन्द्रो गजाननः ।
द्वादशैतानि नामानि यः पठेच्छृणुयादपि ।।
विद्यारम्भे विवाहे च प्रवेशे निर्गमे तथा ।
सङ्ग्रामे सङ्कटे चैव विघ्नस्तस्य न जायते ।।
शुक्लाम्बरधरं देवं शशिवर्णं चतुर्भुजम् ।
प्रसन्नवदनं ध्यायेत् सर्वविघ्नोपशान्तये ।।
सर्वमङ्गलमाङ्गल्ये शिवे सर्वार्थसाधिके ।
शरण्ये त्र्यम्बके गौरि नारायणि नमोऽस्तुते ।।
सर्वदा सर्वकार्येषु नास्ति तेषाममङ्गलम् ।
येषां हृदिस्थो भगवान्मङ्गलायतनं हरिः ।।
तदेव लग्नं सुदिनं तदेव ताराबलं चन्द्रबलं तदेव ।
विद्याबलं दैवबलं तदेव लक्ष्मीपते तेंऽघ्रियुगं स्मरामि ।।
लाभस्तेषां जयस्तेषां कुतस्तेषां पराजयः ।
येषामिन्दीवरश्यामो हृदयस्थो जनार्दनः ।।
विनायकं गुरुं भानुं ब्रह्मविष्णुमहेश्वरान् ।
सरस्वतीं प्रणौम्यादौ सर्वकार्यार्थसिद्धये ।।
अभीप्सितार्थसिध्द्यर्थं पूजितो यः सुरासुरैः ।
सर्वविघ्नहरस्तस्मै गणाधिपतये नमः ।।
सर्वेष्वारब्धकार्येषु त्रयस्त्रिभुवनेश्वराः ।
देवा दिशन्तु नः सिद्धिं ब्रह्मेशानजनार्दनाः ।।
समोर दिलेल्या मंत्रात ‘अमुक’ शब्दाऐवजी पंचांगानुसार तिथी, वार, नक्षत्र, योग, करण इत्यादींचा उच्चार करावा
श्रीमद्भगवतो महापुरुषस्य विष्णोराज्ञया प्रवर्तमानस्य अद्य ब्रह्मणो द्वितीये परार्धे विष्णुपदे श्रीश्‍वेतवाराहकल्पे वैवस्वतमन्वन्तरे अष्टाविंशतितमे युगे युगचतुष्के कलियुगे प्रथमचरणे जम्बुद्वीपे भरतवर्षे भरतखण्डे दक्षिणपथे रामक्षेत्रे बौद्धावतारे दण्डकारण्ये देशे गोदावर्याः दक्षिणे तीरेे शालिवाहन शके अस्मिन् वर्तमाने व्यावहारिके (अमुक) नाम संवत्सरे दक्षिणायने वर्षा ऋतौ भाद्रपद मासे शुक्ल पक्षे चतुर्थ्यां तिथौ (अमुक) वासरे (अमुक) दिवस नक्षत्रे (अमुक) वर्तमाने श्रीचंद्रे (अमुक) स्थिते वर्तमाने श्रीसूर्ये (अमुक) स्थिते वर्तमाने श्रीदेवगुरौ शेषेषु ग्रहेषु यथायथं राशिस्थानानि स्थितेषु सत्सु एवं गुणविशेषेण विशिष्टायां शुभपुण्यतिथौ
मम आत्मनः परमेश्वराज्ञारूपसकलशास्त्रश्रुतिस्मृतिपुराणोक्तफलप्राप्तिद्वारा श्रीपरमेश्वरप्रीत्यर्थं मम श्रीसिद्धिविनायक- प्रीतिद्वारा सकलपापक्षयपूर्वकं सर्वकर्मनिर्विघ्नत्वपुत्रपौत्राभिवृद्धिमहैश्वर्यविद्याविजयसंपदादिकल्पोक्तफलसिध्द्यर्थम् श्री उमामहेश्वरसहितश्रीसिद्धिविनायकदेवताप्रीत्यर्थं ध्यानावाहनादि षोडशोपचारैः पूजनमहं करिष्ये । तत्रादौ निर्विघ्नतासिध्द्यर्थं श्री महागणपतिपूजनं करिष्ये । शरीरशुद्ध्यर्थं विष्णुस्मरणं करिष्ये । कलशशङ्खघण्टादीपपूजनं च करिष्ये ।।
गणपती स्मरण-
गणानां त्वा शौनको गृत्समदो गणपतिर्जगती । गणपत्यावाहने विनियोग: । ॐ गणानां त्वां गणपतिं हवामहे ।
कवि कवीनामुपमश्रवस्तमम। ज्येष्ठराजं ब्रह्मणां ब्रह्मणस्पत आन: । शृण्वन नूतिभिं: सीदसादनं ।
श्रीमन्महागणपतये नमो नम: । श्रीमहागणपतयै नम: आवाहनं समर्पयामि ॥
पृथ्वी पूजन-
ॐ पृथ्वी त्वया धृता लोका देवि त्वं विष्णुनां धृता । त्वं च धारय मां देवि पवित्र कुरु चासनं ॥१॥
अपक्रामन्तु भूतानि पिशाचा: सर्वतो दिशम्‍ सर्वषाम विरोधेन पूजाकर्म समारभे ॥२॥
(असे म्हणून अक्षता घेऊन आपल्याभोवती चारी दिशांना अक्षता टाकाव्या.)
ॐ यत्पुरुषं व्यदधु: कातिधाव्यकल्पयन्‍ मुखं किमस्य कौ बाहू का उरु
पादा उच्येते । हृदयाय नम:।
(असे म्हणून हृदयाला उजवा हात लावावा)
ॐ ब्राह्मणोऽस्य मुखमासीत बाहू राजन्य: कृत: उरु तदस्य यद वैश्य: पद्‍भ्यां शूद्रो अजायत । शिरसे स्वाहा।
(असे म्हणून मस्तकाला स्पर्श करावा)
ॐ चंद्रमा मनसो जातश्चक्षो सूर्यो अजायत । मुखदिंदुश्चाग्निश्च प्राणाद्‍वायुरजायत
। शिखायै वषट्‍।
(असे म्हणून शेंडीला स्पर्श करावा किंवा डोक्याच्या मागच्या भागाला करावा)
ॐ नाभ्या आसीदन्तरिक्षं शीष्णौद्यौ: समवर्तत पदभ्यां भूमिर्दिश: श्रोत्रात्तथा
लोकाँ अकल्पयन्‌ । कवचाय हुं ।
(असे म्हणून दोन्ही हातांची ओंजळ बनवून छातीकडे फिरवावी)
ॐ सप्तास्यासन्‌ परिधयस्त्रिसप्त समिध: कृता:। देवा यज्ञज्ञं तन्वाना अबघ्नन्‌
पुरुषं पशुं । नेत्रत्रयाय वौषट्‍ ।
(डोळ्यांना स्पर्श करावा)
ॐ यज्ञेन यज्ञमयजन्त देवस्तानि धर्माणि प्रथमान्यासन । तेह नाकं महिमान: सचन्त यत्र पूर्वे साध्या सन्ति देवा: अस्त्राय फट्
(असे म्हणून टाळी वाजवावी)
इति दिग्बंध ||
कलशपूजा –
कलशस्य मुखे विष्णु: कंठे रुद्र: समाश्रित: मूले तु स्थितो ब्रह्मा
मध्ये मातृगणा: स्मृता: ॥
कुक्षौ तु सागरा: सर्वे सप्तद्वीपा वसुधरा । ऋग्वेदोऽथ यजुर्वेद: सामवेदो ह्यथर्वण:
। अंगैश्च सहिता: सर्वे कलशं तु समाश्रिताः ।
अत्र गायत्री सावित्री शांतिः पुष्टिकरी तथा । आयांतु देविपूजार्थ दुरितक्षयकारकाः ॥ गंगे च यमुने चैव गोदावरि सरस्वती । नर्मदे, सिंधु, कावेरि जलेऽस्मिन्‌ सन्निधिं कुरु ॥ श्रीवरुणाय नमः । सर्वोपचारार्थे गंधाक्षतपुष्पाणि समर्पयामि ॥
(शुद्ध पाण्याने भरलेल्या कलशाला गंध, अक्षता व फुले वाहावी.)
शंखपुजा –
शंखादौ चंद्रदैवत्यं कुक्षौ वरुणदेवता । पृष्ठे प्रजापतिश्चैव अग्रे गंगासरस्वती ॥ त्वं पुरा सागरोत्पन्नौ विष्णुना विधृतः करे । अग्रतः सर्वदेवानां पांचजन्य नमोऽस्तुते ॥ शंखदेवयायै नमः । सर्वोपचारार्थे गंध-पुष्प-तुलसीपत्रं समर्पयामि ॥
(गंध, फुले, तुलसी शंखाला अर्पण करावी.)
घंटापूजा –
आगमार्थं तु देवानां गमनार्थं तु रक्षसां । कुरु घंटाएवं तत्र देवताऽव्हानलक्षणम्‌ ॥ घंटायै नमः । सकलपूजार्थे गंधाक्षतपुष्पं समर्पयामि ॥
(घंटीला गंध, अक्षता, फुले वाहावी व घंटा वाजवावी.)
दीपपूजा –
भो दीप ब्रह्मरूपस्त्वं ज्योतिषां प्रभुरव्यः । अतस्त्वां स्थापयाम्यत्र मम शांतिप्रदो भवो ॥ दीपदेवतायै नमः । सकलपूजार्थे गंधाक्षतपुष्पं समर्पयामि ॥
(असे म्हणून समईला गंध, अक्षता, फूल वाहून नमस्कार करावा.)
अपवित्रः पवित्रो वा सर्वावस्थां गतोऽपि वा । यः स्मरेत् पुंडरीकाक्षं सबाह्याभ्यंतरः शुचिः ॥
(कलशातील पाणी तुळशीपत्राने पूजासाहित्यावर व आपल्या अंगावर शिंपडावे)
प्राणप्रतिष्ठा–
अस्यश्रीप्राणप्रतिष्ठामन्त्रस्य ब्रह्मविष्णुमहेश्वराय-ऋषयः ऋग्यजुःसामानिछन्दांसि पराप्राण-शक्तिर्देवता आं बीजं ह्रीं
शक्तिः क्रों कीलकम् अस्यां मुर्तौ प्राणप्रतिष्ठापने विनियोगः ।।
ॐ आंह्रींक्रों अंयंरंलंवंशंषंसंहंळंक्षंअः क्रोंह्रींआं हंसः सोहम् । देवस्य प्राणाइहप्राणाः ।।
ॐ आंह्रींक्रों अंयंरंलंवंशंषंसंहंळंक्षंअः क्रोंह्रींआं हंसः सोहम् । देवस्य जीव इह स्थितः ।।
ॐ आंह्रींक्रों अंयंरंलंवंशंषंसंहंळंक्षंअः क्रोंह्रींआं हंसः सोहम् । देवस्य सर्वेन्द्रियाणि ।।
ॐ आंह्रींक्रों अंयंरंलंवंशंषंसंहंळंक्षंअः क्रोंह्रींआं हंसः सोहम् ।
एकदंतं शूर्पकर्णं गजवक्‍त्रं चतुर्भुजम् । पाशांकुशधरं देवं ध्यायेत् सिद्धिविनायकम् ।। उमामहेश्‍वरसहितश्रीसिद्धिविनायकाय नम: । ध्यायामि ।।
आवाहन–
आवाहयामि विघ्नेश सुरराजार्चितेश्‍वर । अनाथनाथ सर्वज्ञ पूजार्थं गणनायक ।। उमामहेश्‍वरसहितश्रीसिद्धिविनायकाय नम: । आवाहयामि ।।
(हातात अक्षता घेऊन गणेशचरणी वाहा)
आसन –
विचित्ररत्‍नरचितं दिव्यास्तरणसंयुतम् । स्वर्णसिंहासनं चारु गृहाण सुरपूजित उमामहेश्‍वरसहितश्रीसिद्धिविनायकाय नम: । आसनार्थे अक्षतां समर्पयामि ।।
(देवाच्या आसनावर/चरणावर अक्षता वाहा)
पाद्य –
सर्वतीर्थसमुद्‌भूतं पाद्यं गंधादिभिर्युतम् । विघ्नराज गृहाणेदंभगवन्भक्‍तवत्सल ।। उमामहेश्‍वरसहितश्रीसिद्धिविनायकाय नम: । पाद्यं समर्पयामि ।।
(श्रीगणेशाच्या चरणावर पळीने पाणी प्रोक्षण करा)
अर्घ्य–
अर्घ्यं च फलसंयुक्‍तं गंधपुष्पाक्षतैर्युतम् । गणाध्यक्ष नमस्तेऽस्तु गृहाण करुणानिधे ।। उमामहेश्‍वरसहितश्रीसिद्धिविनायकाय नम: । अर्घ्यं समर्पयामि ।।
(पळीभर पाणी घ्या आणि दुर्वानी पाणी श्री गणेशाला प्रोक्षण करा)
आचमन –
विनायक नमस्तुभ्यं त्रिदशैरभिवन्दितम् । गंगोदकेन देवेश शीघ्रमाचमनं कुरु ।।
(पळीभर पाणी घ्या आणि दुर्वानी पाणी श्री गणेशाला प्रोक्षण करा)
स्नान –
गंगासरस्वतीरेवापयोष्णीयमुनाजलै: । स्नापितोऽसि मया देव तथा शांतिं कुरुष्व मे ।। उमामहेश्‍वरसहितश्रीसिद्धिविनायकाय नम: । स्नानं समर्पयामि ।।
(पळीभर पाणी घ्या आणि दुर्वानी पाणी श्री गणेशाला प्रोक्षण करा)
पंचामृत स्नान–
उमामहेश्‍वरसहितश्रीसिद्धिविनायकाय नम: । दधिस्नानं समर्पयामि ।। उमामहेश्‍वरसहितश्रीसिद्धिविनायकाय नम: । घृतस्नानं समर्पयामि ।। उमामहेश्‍वरसहितश्रीसिद्धिविनायकाय नम: । मधुस्नानं समर्पयामि ।। उमामहेश्‍वरसहितश्रीसिद्धिविनायकाय नम: । दीपं गृहाण देवेश त्रैलोक्यतिमिरापह ।।भक्‍त्या दीपं प्रयच्छामि देवाय परमात्मने । त्राहि मां निरयाद् घोराद् दीपोऽयं प्रतिगृह्यताम् ।।
(पळीभर पाणी घ्या श्री गणेशाला प्रोक्षण करा)
उमामहेश्‍वरसहितश्रीसिद्धिविनायकाय नम: । पयस्नानं समर्पयामि । तदन्ते शुद्धोदकस्नानं समर्पयामि ।।
अभिषेक –
श्रीगणपतिअथर्वशीर्ष म्हणत देवावर थेंब थेंब पाणी दुर्वांनी प्रोक्षण करावे / टाकावे व देवाला अभिषेक करावा. अर्थर्वशीर्ष संपल्यावर पुढील मंत्र म्हणावे.
ॐ देवस्य त्वा सवितुः प्रसवेऽश्‍विनोर्बाहुभ्यां स्नानीय, पूष्णो हस्ताभ्यामग्नेस्तेजसा सूर्यस्य वर्च सेंद्रस्येन्द्रियेणाभिषिंचामि बलाय श्रियै यशसेन्नाद्याय ॥ ॐ भूर्भुवः स्वः अमृताभिषेकोस्तू शांतिः पुष्टिस्तुष्टिश्चास्तू ॥ श्रीसिद्धिविनायकाय नम: ॥ महाभिषेकस्नानं समर्पयामि ॥ स्नानान्ते शुद्धोदकस्नानं समर्पयामि ॥
वस्त्र –
रक्‍तवस्त्रयुगं देव देवतार्हं सुमङ्गलम् । सर्वप्रद गृहाणेदं लंबोदर हरात्मज ।।
(कापसाची वस्त्रे वाहा)
यज्ञोपवीत –
राजतं ब्रह्मसूत्रं च कांचनस्योत्तरीयकम् । विनायक नमस्तेऽस्तु गृहाण सुरवन्दित ।। उमामहेश्‍वरसहितश्रीसिद्धिविनायकाय नम: । यज्ञोपवीतं समर्पयामि ।।
(श्री गणेशाला जानवं परिधान करून द्यावे)
चंदन –
श्रीखंडं चंदनं दिव्यं गंधाढ्यं सुमनोहरम् । विलेपनं सुरश्रेष्ठ चंदनं प्रतिगृह्यताम् । उमामहेश्‍वरसहितश्रीसिद्धिविनायकाय नम: । विलेपनार्थे चंदनं समर्पयामि ।
(अनामिकेने गंध लावावे)
फुले-पत्री-
माल्यादीनि सुगन्धीनि मालत्यादीनि वै प्रभो ।
मया हृतानि पूजार्थं पुष्पाणि प्रतिगृह्यताम् ।।
सेवन्तिकाबकुलम्पकपाटलाब्जैः पुन्नागजातिकरवीररसालपुष्पैः ।
बिल्वप्रवालतुलसीदलमालतीभिः त्वां पूजयामि जगदीश्वर मे प्रसीद ।।
(फुले आणि पत्री अर्पण करावीत.)
अंगपूजा –
पुढील नावांनी श्री सिद्धिविनायकाच्या चरणी किंवा देवाच्या त्या त्या अवयवांवर उजव्या हाताने मध्यमा, अनामिका आणि अंगठा एकत्र करून) अक्षता वहाव्यात. श्री गणेशाय नम: । पादौ पूजयामि ।। (चरणांवर) श्री विघ्नराजाय नम: । जानुनी पूजयामि ।। (गुडघ्यांवर) श्री आखुवाहनाय नम: । ऊरू पूजयामि ।। (मांड्यांवर) श्री हेरंबाय नम: । कटिं पूजयामि ।। (कमरेवर) श्री कामारिसूनवे नम: । नाभिं पूजयामि ।। (बेंबीवर) श्री लंबोदराय नम: । उदरं पूजयामि ।। (पोटावर) श्री गौरीसुताय नम: । हृदयं पूजयामि ।। (छातीवर) श्री स्थूलकंठाय नम: । कंठं पूजयामि ।। (गळयावर) श्री स्कंदाग्रजाय नम: । स्कंधौ पूजयामि ।। (खांद्यांवर) श्री पाशहस्ताय नम: । हस्तौ पूजयामि ।। (हातावर) श्री गजवक्‍त्राय नम: । वक्‍त्रं पूजयामि ।। (मुखावर) श्री विघ्नहर्त्रे नम: । नेत्रे पूजयामि ।। (डोळयांवर) श्री सर्वेश्‍वराय नम: । शिर: पूजयामि ।। (मस्तकावर) श्री गणाधिपाय नम: । सर्वांगं पूजयामि ।। (सर्वांगावर)
पत्रीपूजा :
देवाच्या चरणी पत्री वहावी.
श्री सुमुखाय नम: । मालतीपत्रं समर्पयामि ।। (चमेलीचे पान) श्री गणाधिपाय नम: । भृंगराजपत्रं समर्पयामि ।। (माका) श्री उमापुत्राय नम: । बिल्वपत्रं समर्पयामि ।। (बेल) श्री गजाननाय नम: । श्‍वेतदूर्वापत्रं समर्पयामि ।। (पांढर्‍या दूर्वा) श्री लंबोदराय नम: । बदरीपत्रं समर्पयामि ।। (बोर) श्री हरसूनवे नम: । धत्तूरपत्रं समर्पयामि ।। (धोतरा) श्री गजकर्णाय नम: । तुलसीपत्रं समर्पयामि ।। (तुळस) श्री गुहाग्रजाय नम: । अपामार्गपत्रं समर्पयामि ।। (आघाडा) श्री वक्रतुंडाय नम: । शमीपत्रं समर्पयामि ।। (शमी) श्री एकदंताय नम: । केतकीपत्रं समर्पयामि ।। (केवडा) श्री विकटाय नम: । करवीरपत्रं समर्पयामि ।। (कण्हेर) श्री विनायकाय नम: । अश्मंतकपत्रं समर्पयामि ।। (आपटा) श्री कपिलाय नम: । अर्कपत्रं समर्पयामि ।। (रुई) श्री भिन्नदंताय नम: । अर्जुनपत्रं समर्पयामि ।। (अर्जुनसादडा) श्री पत्‍नीयुताय नम: । विष्णुक्रांतापत्रं समर्पयामि ।। (गोकर्ण) श्री बटवेनम: । दाडिमीपत्रं समर्पयामि ।। (डाळिंब) श्री सुरेशाय नम: । देवदारूपत्रं समर्पयामि ।। (देवदार) श्री भालचंद्राय नम: । मरूबकपत्रं समर्पयामि ।। (मरवा) श्री हेरंबाय नम: । सिंदुवारपत्रं समर्पयामि ।। (निगडी / लिंगड) श्री शूर्पकर्णाय नम: । जातीपत्रं समर्पयामि ।। (जाई) श्री सर्वेश्‍वराय नम: । अगस्तिपत्रं समर्पयामि ।।
धूप –
वनस्पतिरसोद्‌भूतो गंधाढ्यो गंध उत्तम: । आघ्रेय: सर्वदेवानां धूपोऽयं प्रतिगृह्यताम् ।।
(धूप किंवा उदबत्ती ओवाळावी)
दीप –
आज्यं च वर्तिसंयुक्‍तं वह्िनना योजितं मया । दीपं गृहाण देवेश त्रैलोक्यतिमिरापह ।। भक्‍त्या दीपं प्रयच्छामि देवाय परमात्मने । त्राहि मां निरयाद् घोराद् दीपोऽयं प्रतिगृह्यताम् ।।
(निरांजन ओवाळावे.)
नैवेद्य –
पळीभर पाणी जमिनीवर टाकून त्याचे चौकोनी मंडळ करावे, त्यावर नैवेद्य ठेवावा आणि पुढील मंत्र म्हणावा.
नैवेद्यं गृह्यतां देव भक्‍तिं मे ह्यचलां कुरु । ईप्सितं मे वरं देहि परत्र च परां गतिम् ।। शर्कराखंडखाद्यानि दधिक्षीरघृतानि च । आहारं भक्ष्यभोज्यं च नैवेद्यं प्रतिगृह्यताम् ।।
ॐ प्राणाय नम: । अपानाय नम: । व्यानाय नम: । उदानाय नम: । समानाय नम: । ब्रह्मणे नम: ।।
नैवेद्यं समर्पयामि । मध्ये पानीयं समर्पयामि । उत्तरापोशनं समर्पयामि । हस्तप्रक्षालनं समर्पयामि । मुखप्रक्षालनं समर्पयामि ।।
(पाळीतले पाणी उजव्या हातावर घेऊन ताम्हणात पाणी सोडावे )
आरती –
श्रीगणेशाची आरती करावी आणि शेवटी कापूर लावावा. पळीभर जमिनीवर पाणी टाकून आरती ठेवावी. आरतीला पाणी फिरवून, देवाला आरती दाखवावी.
नमस्कार –
नम: सर्वहितार्थाय जगदाधारहेतवे । साष्टांगोऽयं प्रणामस्ते प्रयत्‍नेन मया कृत: ।। नमोऽस्त्वनंताय सहस्रमूर्तये सहस्रपादाक्षिशिरोरुबाहवे ।। सहस्रनाम्ने पुरुषाय शाश्‍वते सहस्रकोटीयुगधारिणे नम: ।।
प्रदक्षिणा–
यानि कानि च पापानि जन्मांतरकृतानि च । तानि तानि विनश्यन्ति प्रदक्षिणपदे पदे ।। अन्यथा शरणं नास्ति त्वमेव शरणं मम् । तस्मात्कारुण्यभावेन रक्ष माम् परमेश्वर ।।
श्रीसिद्धिविनायकाय नम: । प्रदक्षिणां समर्पयामि ।। दूर्वायुग्मसमर्पण
मंत्र पुष्पांजली-
ॐ यज्ञेन यज्ञमयजंत देवास्तानि धर्माणि प्रथमान्यासन्|
ते हं नाकं महिमान: सचंत यत्र पूर्वे साध्या: संति देवा:
ॐ राजाधिराजाय प्रसह्ये साहिने | नमो वयं वैश्रवणाय कुर्महे
स मे कामान्कामकामाय मह्यम्| कामेश्वरो वैश्रवणो ददातु|
कुबेराय वैश्रवणाय | महाराजाय नम: ॐ स्वस्ति
साम्राज्यं भौज्यं स्वाराज्यं वैराज्यं पारमेष्ठ्यं राज्यं माहाराज्यमाधिपत्यमयं समंतपर्यायी
स्यात्सार्वभौम: सार्वायुष आंतादापरार्धात्पृथिव्यै समुद्रपर्यंता या एकराळिति
तदप्येष श्लोकोऽभिगीतो मरुत: परिवेष्टारो मरुत्तस्यावसन्गृहे
आविक्षितस्य कामप्रेर्विश्वेदेवा: सभासद इति
एकदंतायविद्महे वक्रंतुडाय धीमहि
तन्नोदंती प्रचोदयात्
आवाहनं न जानामि न जानामि तवार्चनम् । पूजां चैव न जानामि क्षम्यतां परमेश्वर ।।
मन्त्रहीनं क्रियाहीनं भक्तिहीनं सुरेश्वर । यत्पूजितं मया देव परिपूर्णं तदस्तु मे ।।
अपराधसहस्राणि क्रियन्तेऽहर्निशं मया । दासोऽयमिति मां मत्वा क्षमस्व परमेश्वर ।।
कायेन वाचा मनसेन्द्रियैर्वा बुद्ध्यात्मना वा प्रकृतिस्वभावात् ।
करोमि यद्यत् सकलं परस्मै नारायणायेति समर्पयेत्तत् ।।
नेन देशकालाद्यनुसारतः कृतपूजनेन ।
श्रीसिद्धिविनायकदेवता प्रीयतां ।।
प्रीतो भवतु । तत्सद्ब्रह्माऽर्पणमस्तु ।।
(हातावर पाणी घेऊन ताम्हणात सोडावे.)
तीर्थग्रहण–
अकालमृत्युहरणं सर्वव्याधिविनाशनम् । देवपादोदकं तीर्थं जठरे धारयाम्यहम् ।।
हा मंत्र म्हणत तीर्थ ग्रहण करावे.
प्रसादग्रहण-
प्रसाद ग्रहण करावा.
Siddhesh is a marathi poet and writer. He is a author of Marathi book named “Varadhast.”
